Tháng 1 năm 1949, Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam ra nghị quyết thành lập các trung đoàn chủ lực cho các quân khu và thành lập 1 đại đoàn chủ lực đầu tiên. Ngày 28 tháng 8 năm 1949, Đại đoàn Quân tiên phong chính thức thành lập tại Thái Nguyên, ban đầu gồm 2 trung đoàn là Trung đoàn Thủ đô và Trung đoàn 88, về sau có thêm Trung đoàn 36 (Trung đoàn Bắc Bắc), tiếp sau có thêm 1 trung đoàn pháo binh.[8]

Tháng 10 năm 1973, Quân đoàn 1 (Binh đoàn Quyết Thắng) được thành lập trong thời gian Chiến tranh Việt Nam, là quân đoàn chủ lực đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam.[8]